KATECHETYKA JAKO DYSCYPLINA NAUKOWA
 
Katecheza jest ściśle związana z Kościołem, stąd Kościół od samego początku interesował się praktyką katechetyczną i refleksją nad nią (katechetyką). Refleksja ta była bardzo praktyczna, niemniej zawsze ukierunkowana na rozwój katechezy. Katechetykę jako samodzielną dyscyplinę naukową wyodrębniono dopiero w drugiej połowie XVIII wieku (1774 r.) razem z teologią praktyczną na Uniwersytecie Wiedeńskim.

Historyczny rozwój ujęcia katechetyki:

1. Jako METODYKA NAUCZANIA RELIGII (jakie metody?).
2. Jako DYDAKTYKA NAUCZANIA RELIGII (jak nauczać?).
3. Jako PEDAGOGIKA RELIGIJNO-MORALNA (jak wychowywać?).
4. Jako DYSCYPLINA TEOLOGII PASTORALNEJ (jak prowadzić do zbawienia?).

Katechetyka – we współczesnym rozumieniu – jest przede wszystkim dyscypliną teologiczną. Wynika z tego, iż punktem wyjścia dla zbudowania zwartego systemu teorii katechezy nie jest samo pojęcie wychowania (procesu wychowawczego), ale Objawienie Boże, a więc proces zbawczy, dokonywany przez Boga w Chrystusie i Kościele oraz odpowiedź człowieka na Boże wezwanie. Katechetyka z  teologii wyprowadza swoją naturę, cel, treści i  metody. Równocześnie katechetyka otwarta jest na dyscypliny naukowe zajmujące się człowiekiem, by owocniej trafiać do niego z Bożym orędziem i pomagać mu w osiągnięciu zbawienia.
 
Definicja katechetyki:
- „nauka o aktualizowaniu zbawczego spotkania człowieka z Bogiem” (W. Koska);
- jedna z dziedzin teologii pastoralnej: „nauka teologiczno-praktyczna zajmująca się systematycznym przepowiadaniem słowa Bożego poza liturgią dla rozwoju wiary we współczesnym świecie” (M. Majewski).  

Zadania katechetyki:
- analizować, oceniać i zmieniać praktykę katechetyczną;
- opracowywać treści, tworzyć nowe (owocne) koncepcje katechezy.  

Nauki pomocnicze katechetyki:
- ANTROPOLOGIA – dyscyplina filozoficzna zajmująca się człowiekiem w perspektywie jego przeszłości, przyszłości i teraźniejszości; odpowiada m.in. na pytania: kim jest człowiek? kim może być? jakie są możliwości i ograniczenia jego rozwoju?
- PSYCHOLOGIA – nauka zajmująca się powstawaniem i przebiegiem procesów psychicznych, cechami psychicznymi człowieka i regulacją jego stosunków z otoczeniem.
- PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA – bada rozwój procesów poznawczych, emocjonalnych, motywacji i zainteresowań w zależności od poszczególnych faz rozwojowych człowieka.
- PSYCHOLOGIA WYCHOWAWCZA – bada psychologiczne zagadnienia nauczania, nabywania pojęć, zainteresowań, przekonań i postaw.
- PSYCHOLOGIA RELIGII – zajmuje się badaniem charakterystycznych cech religijności na odpowiednich etapach rozwoju.
- PEDAGOGIKA – nauka o kierowanym oddziaływaniu na człowieka w celu ukształtowania określonej wiedzy, zainteresowań, systemów wartości, postaw i przekonań.
- DYDAKTYKA – podejmuje zagadnienia związane z procesem nauczania-uczenia się.
- METODYKA – część pedagogiki i dydaktyki dotycząca wykorzystania i skuteczności poszczególnych metod wychowania i nauczania.
- SOCJOLOGIA – nauka o społeczeństwie, o procesach i prawidłach zja­wisk społecznych.
- SOCJOLOGIA RELIGII – bada metodami socjologicznymi zjawiska religijności.
- SOCJOLOGIA WYCHOWAWCZA – bada stosunki społeczne, które występują w procesach wychowania i nauczania, m.in. środowisko wychowawcze, grupy, instytucje wychowawcze, organizacje.

W specyficznym podejściu cała teologia służy doprowadzeniu do zbawienia i wychowaniu wiary, stąd poszczególne dyscypliny teologiczne można zaliczyć także do nauk pomocniczych katechetyki. Wynika z tego, że dobry katecheta jest równocześnie dobrym teologiem, antropologiem, socjologiem, psychologiem, pedagogiem, dydaktykiem i metodykiem. Mankamenty w  wiedzy i umiejętnościach katechety przekładają się na nieskuteczność katechezy, którą prowadzi.

Dobry katecheta jest równocześnie katechetykiem, a więc reflektuje nad swą pracą, stara się ją krytycznie ocenić i ulepszyć.